Avonturen in Suriname
1989 – Suriname
Jaren na de coup en de decembermoorden in Suriname moesten de betrekkingen maar eens hersteld worden tussen Nederland en Suriname. Geen idee waarom. Wat daar gebeurde was toch niet mis. We gaan naar een land waar in 1980 een sergeant op een dag het idee krijgt om met geweld de macht te grijpen. Twee jaar later in de nacht op 7 en 8 december worden vijftien tegenstanders van zijn regime gemarteld en vervolgens geëxecuteerd. Eerst schreeuwt Nederland moord en brand en jaren later moeten er weer zoete broodjes gebakken geworden. Ik weet niet zo goed of ik het wel kan maken maar het idee van het volgende avontuur is sterker dan mijn ethiek en ik neem de tour aan. We moeten het officiële gedeelte opleuken met wat cultuur in de vorm van een beetje spelen en een beetje lesgeven. En wat mij betreft, als het even kan, wat coke snuiven en achter de dames aan.
Paramaribo
Het eerste concert loopt uit de hand. In het theater van Paramaribo Thalia staat niks van een geluidsinstallatie om het concert enigszins adequaat te versterken. De benodigde back line of iets wat er op lijkt staat er ook niet. Via via wordt er wat ingehuurd en we wachten tot het gebracht wordt.
Er komt een klein autootje aanrijden met het PA systeem. Ik ben benieuwd wat daaruit te voorschijn getoverd gaat worden. Een gitaarversterker zonder stekker er aan wordt uitgeladen en de auto rijdt weg. Het concert valt door de problemen met de versterking van de band min of meer in het water en de pleuris breekt uit. Ik bemoei me er maar even niet mee en heb wat anders aan m’n hoofd. Ik maak me zorgen om de vorige avond. De nacht daarvoor ben ik volslagen uit mijn plaat gegaan en beland met een chick in mijn hotelkamer. Door alle aidshysterie van dat moment heb ik het idee dat ik iets stoms gedaan heb. Ik moet erover praten want het laat me niet los.
“ Heb je in Suriname ook Aids?
Naar wat ik hoor wel.
Ik was gisteren met een dame op stap.
Op stap?
Ja, op stap en de rest.
Als je maar een condoom gebruikt hebt.
Ik geloof dat nu juist dit het probleem is.
Wat bedoel je?
Wat denk je dat ik er mee bedoel?
Jezus, wat stom!
Waarom doe je dat in godsnaam.
Je weet toch dat het juist nu gevaarlijk is.
ik dacht er gisteren even niet aan.
Ik zou het nooit doen.
Het schijnt hier nu echt veel voor te komen.
Dat is wel weer de opsteker van vandaag.
Thanks, daar heb ik echt wat aan.
Waar heb je die informatie trouwens vandaan.
Dat hoor je gewoon op straat.
En via via.
Oh, de betrouwbare tamtam dus.
Je moet een condoom gebruiken, sukkel.
Ja, dat weet ik nou wel.”
Suriname (1989)
Het probleem met het geluid en de commotie tussen de genodigden gaat aan me voorbij en wat mij betreft kan aan deze dag niet snel genoeg een einde komen.
Meneer de Zeeuw zit in mijn saxofoon klas. Naast dat hij saxofoon speelt is hij commandant van de militaire politie. Officieel is hij betrokken geweest bij de decembermoorden. In de wandelgangen wordt verteld dat hij een van de mensen is geweest die de trekker heeft overgehaald. Wat moet ik daar nu mee. Lastig. Terwijl ik wat zit uit te leggen verdwalen mijn gedachten. Hoe kan je nu iemand neerschieten en de volgende dag een jazzplaatje opzetten. Ik bekijk het als een toeschouwer met een mening en voel me toch laf.
Bouterse heeft ons uitgenodigd om iets bij hem te komen vieren. We worden opgehaald door een bus en rijden door de jungle naar zijn huis aan de Paramaribo rivier. Onderweg worden we gestopt door een peloton soldaten. Ze lopen de bus in. Iedereen wordt nerveus en ik kijk voor de eerste keer van mijn leven in de loop van een machinegeweer. Het voelt merkwaardig onrealistisch. Ik hoor paniekerig iedereen de naam Bouterse roepen in combi met de uitnodiging en het feest. We mogen doorrijden. Even later komen we aan bij zijn villa. Het lijkt wel een scene uit de film Scarface. Een mega huis in de bush naast de Paramariborivier bewaakt door zijn eigen privé legertje met een blonde killer als adjudant. Helikopterplatform en een grote boot aan de steiger.
Op zoek naar een toilet loop ik door het huis. In de gang op de overloop ligt een stapeltje machinegeweren. Blijkbaar heeft iedereen zo zijn eigen huiselijke gewoontes. Ik besluit om maar wat te drinken en ga op zoek naar de gastheer. Daar zitten we dan en ik ben gauw uitgepraat met Bouterse. Je kan eigenlijk niks aansnijden want voordat je het weet zeg je iets verkeerd. Bovendien hebben we niks gemeen. Of ik zijn schilderij van hem en zijn vrouw wil zien. Hij heeft het net laten maken. Het heeft de omvang van een kleine Nachtwacht met zijn vrouw en hem als leidend voorwerp. Wat een lelijk schilderij.
“ Nou, wat vindt je er van?
Tja, het heeft wel wat.
Heb je wat te drinken”
Ik drink zijn duurste whisky op. Vijfenzestig jaar oud en 1250 dollar per fles weet hij me te vertellen. Als een stiekem protest drink ik het op in een mix met cola.
We hebben 2000 Surinaamse gulden per persoon gekregen voor het verblijf voor de hele periode en die kunnen we besteden in het hotel. Daar kan je dan je eten en drinken van bestellen. Dat schijnt wel genoeg te zijn.
“ Krijgen we die tweeduizend nog?
Nee, niet cash.
Ze hebben een rekening gemaakt voor de hele band in zijn totaal.”
Ik ga naar de bar en vraag hoe ze het precies bijhouden wie wat bestelt. De barman vertelt me dat ze alles op een grote hoop gooien want het is geen doen om het allemaal goed bij te houden. Ik zie iedereen van alles bestellen, mensen uitnodigen en maar de hele dag naar Nederland bellen. Niemand heeft de rem er op. Ik voorzie een probleem. Gewoon er maar aan meedoen is het beste. De zorgen zijn voor later denk ik. Ik bestel een ijskast voor op mijn kamer en laat hem helemaal met van alles en nog wat vullen.
“Doet u maar grote flessen want anders blijf ik lopen”.
De rekening loopt op en is bij de afrekening niet te overzien. Er volgt een grote rel. Ach ja, uiteindelijk wordt het geschikt. Het verblijf zou immers betaald worden door het ministerie van Cultuur in Suriname. Als compensatie moeten we wel een paar dagen extra les geven.
Ben van den Dungen
musicus, componist, cultureel ondernemer,
docent saxofoon Codarts
