Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde en schreef over talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden.

Charlie Stock

Aapjeskoetsier, politieagent, kroegbaas, spion, filantroop, impresario en jazzfan

Carl ‘Charlie’ Stock werd op 25 juli 1874 geboren in Elberfeld (Du). Het gezin van Johann en Christine Stock telde zes kinderen waarvan drie dochters vroeg overleden. Rond 1882 verhuisde de familie naar Rotterdam. De jonge Charlie was brutaal en avontuurlijk aangelegd. Hij ging varen. In 1892 waagde hij de oversteek naar de Verenigde Staten en vestigde zich via New York in Chicago waar hij zijn geld verdiende als aapjeskoetsier en agent van politie. Terug in Rotterdam begon hij rond 1906 in de Korte Hoogstraat 21 naast het Concertgebouw Pschorr in de Passage zijn café De Bar, later Charlie’s Bar genaamd. Van 1911 tot 1916 beheerde hij ook Gebouw Frascati in de Kipstraat 76a. Charlie’s broer Alfred Stock runde met zijn echtgenote feestzaal Kunstmin aan de Zaagmolenstraat, kroegen in de Molsteeg, de Bergwerg en de Lange Pannenkoekstraat. In 1925 opende Alfred een bar naast het pas gebouwde Grand Théâtre Pompenburg.

De exploitant van Pschorr, Dirk Reese, nam het café van Charlie over en verbouwde het tot de entree van het vernieuwde Concertgebouw Pschorr aan de Korte Hoogstraat. Met het overnamekapitaal begint Charlie rond 1921 zijn fameuze kroeg aan de Kruiskade 17. Cabaretier en variétéartiest Paul Duval in de rubriek ‘Rotterdam Centraal’: ‘boze tongen beweerden dat er daar (Charlie’s vorige café op de Korte Hoogstraat) ’s nachts tussen dieven en helers zaken werden gedaan. Op zoek naar ‘Brusselse pistoles’ deed de politie 12 mei 1908 inderdaad een inval in zijn kroeg . De verbolgen Charlie plaatste de volgende dag een grote advertentie in het Rotterdamsch Nieuwsblad waarmee hij zijn onschuld wilde aantonen.

rehabilitatie advertentie RN 13 mei 1908

IMAGO
Om zijn imago op te krikken sponsorde hij liefdadigheidsinstellingen en deelde hij rijkelijk medailles en oorkondes uit aan hen die zicht verdienstelijk hadden gemaakt op verschillende maatschappelijke terreinen. Van kermisexploitanten tot postduivenhouders. Maar zuiver op de graad was Charlie niet. Tijdens de Eerste Wereldoorlog groeide Rotterdam uit tot een spionnenbolwerk. Informatie over contraspionage, scheepsbewegingen, im- en export gegevens was geld waard. Hij speelde de inlichtingen door aan de Duitse geheime dienst. In zijn kroegen hoorde hij genoeg. Charlie werd door de politie stevig aan de tand gevoeld, maar gearresteerd is hij nooit.

Stock Kruiskade coll AT 2

NEDERLANDSE ARTIESTEN ORGANISATIE
In zijn nieuwe bar aan de Kruiskade 17, ter hoogte van het huidige Hilton hotel, startte hij ook een engagementsbureau voor musici en artiesten. Hij kende iedereen in de stad. Werkzoekende musici en artiesten bezochten in de hoop via deze informele artiestenbeurs een contract te bemachtigen zijn ‘internationaal artiesten café’. Stock adverteerde met: Nederlandse Artiesten Organisatie of Variety Artistes Federatie. Met zulke advertenties bracht Charlie Stock de loop in zijn kroeg. Veel theateragenten, -eigenaren en bandleiders engageerden hier hun artiesten en musici.

Leo Ott schreef:

‘Charlie Stock was voor de artiesten en de musici in het oude Rotterdam een begrip. Van de muren af (van zijn café, HZ) keken rijen artiesten, in rok, in tricot, in alle mogelijke costumes en houdingen de bezoekers aan, en het was de glorie van Charlie, wiens Rotterdams goedige ogen door zulke scherpe, Amerikaanse brillenglazen keken, dat deze collectie de prominenten van twee halfronden bevatte, gewaarmerkt door handtekeningen en opdrachten, waarop iedere autogrammenjager jaloers zou zijn.’

Charlie Stock 1931

KUS MET LIEFDE
Paul Duval: ‘Charlie was een man met een rare kijk op de zaken. In zijn café werd hij geassisteerd door Juffrouw Dientje. Zij kende iedereen in Rotterdam, die iets met het artiestenvak te maken had.’ De verhalen over Charlie en juffrouw Dientje, laten we voor wat ze zijn. Paul: ‘Charlie bezat de gave van het improviseren. Zijn drankjes hadden aparte namen, zoals een ‘Kus met liefde’. Dat was een gekonfijte kers in een likeurtje. Een met een kers gevuld glas Voorburg, een bij Charlie gewild damesdrankje, draagt de geliefkoosde naam ‘Engelentiet’ . De heer van Woerkom uit Maassluis herinnerde zich, dat Charlie z’n kalmte kon verliezen, als er iemand in zijn ogen zo brutaal was om voor de tweede maal een stukje van de kaas te pikken, dat gratis bij de borrel werd verstrekt. De geïrriteerde reactie van Charlie: ‘Ben je hier gekomen om te eten of te drinken?’ De herinnering van de heer Verzijden uit Vlaardingen: ‘Met mijn schoonvader Jan Bakker, kapitein bij een Nijmeegse boot, bezocht ik rond 1936 het café van Charlie Stock. Stock informeerde naar het beroep van mijn schoonvader en zodra deze, gevleid door de belangstelling over de Nijmeegse boot had verteld, riep Stock: ‘Dacht ik het niet, zodra u binnenkwam zag ik het al. Ik heb namelijk een foto van u in mijn album van bekende Rotterdammers’. Hij haalde een beduimeld fotoalbum te voorschijn met foto’s van Koos Speenhoff, Louis Davids, Van Aerschot, totdat Charlie zei: ‘Nu komt uw portret’. Hij sloeg een bladzijde om en mijn schoonvader keek verbouwereerd in de spiegel die in het album was bevestigd.’

Charlie en juffrouw Dientje 1927

HART VAN GOUD
Zelfs in het buitenland raakt het café van Stock bekend. Daarvan getuigt een door het weekblad ‘Groot Rotterdam’ overgenomen Engelse spotprent. ‘That was some spread, Moe. Say, remember Charlie’s bar in Rotterdam?’ (1927). Er valt altijd wel een hapje bij Charlie te eten. Een ervan is tartaar op een sneetje brood, wat dunne plakjes van ’t een of ander met wat mayonaise. Kosten f 0,25. Voor één borrel vraagt hij 17 cent. Bestel je er eentje, dan laat Charlie prompt weten, dat ie er zes voor een gulden wil schenken. Het genre moppen, dat bij Charlie wordt getapt, is niet altijd even fijntjes. Ondanks alle geintjes, die Charlie, ook soms ten koste van een ander uithaalt, heeft hij toch een hart van goud. Trompettist Charles Gelauff: ‘ging één van ons voor een engagement een poos uit Rotterdam weg, dan gaf hij een flesje met iets sterks mee! Er mislukte weleens een optreden in de kroeg, dan werd het geen nachtfeest, maar een feest tot diep in de nacht.’

Stock, Charlie coll KdR. Charlie Stock staand met bril. Zittend met hoed jazzpianist Nico de Rooy

Na het bombardement van Rotterdam organiseerde Charlie Stock in Capitol (het voormalige WB Theater aan de Binnenweg) op zondagmorgen een showprogramma met o.a. Fred Houben, Kees Pruis, Heintje Davids, pianist John Brookhouse McCarthy en het orkest van Jac. Bonnevito (artikel Jaap van de Merwe in HVV 2 november 1985). Hij continueerde zijn artiestencafé annex artiestenbeurs aan het Mathenesserplein 14 met The Pub, waar hij in mei 1941 zijn 35-jarig jubileum vierde. Charlie Stock overleed 9 maart 1949 op 74-jarige leeftijd. Een grote schare artiesten begeleidde hem naar begraafplaats Westerveld in Driehuis.

BRONNEN
Amusementsbedrijf 16 januari 1944
Anova nr 11 (1946)
De Tijd 12 januari 1941
Gezinskaarten Stadsarchief Rotterdam
Het Vaderland 25 januari 1929
Het Vrije Volk 12 maart 1949, 13 januari 1951
Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grotestadscultuur (2015)
‘Rotterdam Centraal’ Cor Docter (Rotterdams Nieuwsblad 11 oktober 1978)
‘Rotterdam en de eerste Wereldoorlog’ Henk van der Linden
Rotterdams Nieuwsblad 12 mei 1941, 12 maart 1948
‘Van horen naar zien’ Leo Ott (1956)
Voorwaarts 1 februari 193
En vermeld in de tekst

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016

OVER R†JAM
Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial