Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde en schreef over talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden. Musici die veel reizen en mensen ontmoeten hebben vaak mooie en interessante verhalen te vertellen. 
Deze biografie werd deels gepubliceerd in Jazz in Rotterdam en werd aangevuld met later beschikbaar gekomen informatie.

Op 20 oktober 2008 werd onder grote publieke belangstelling de Rotterdamse drummer Tony Viola begraven op de Algemene Begraafplaats Crooswijk. Indrukwekkend was de laatste groet van zijn collega-slagwerker John Engels jr. die, nadat vrijwel iedereen was vertrokken, eenzaam afscheid nam van zijn jazzvriend.

Tony Viola en John Engels 27 februari 2008 (foto Wim de Boek)

VIES WOORD
Tony Viola, op 26 september 1935 geboren aan de Achterdonk in Tuindorp-Vreewijk, wist als kind al dat hij drummer wilde worden. Zijn oom Ben van der Elzen speelde altsax in het pas opgerichte Metropole Orkest en die bracht hem in contact met Kees Kranenburg, de vaste drummer van The Ramblers. Ondanks twee misvormde voeten werd hij door Kranenburg sr. goed genoeg bevonden voor een drumloopbaan. Tony studeerde slagwerk bij de socialistische harmonievereniging Tot Steun in de Strijd en op 16- jarige leeftijd startte hij een klassieke studie drums en piano aan het Rotterdams Conservatorium op de Mathenesserlaan waar jazz sowieso een vies woord was. Met grote tegenzin voltooide hij zijn studie en bovendien bleek dat hij door zijn vervormde voeten geen paukenist kon worden, omdat hij de zware pedalen niet goed kon indrukken. Hij werd niettemin slagwerker bij het Brabants Orkest, waar dirigent Hein Jordaans bij een repetitie zoveel kritiek op hem had, dat hij zijn bekkens dwars over het orkest richting dirigent smeet. Hierna werd hij slagwerker bij de Nederlandse Radio Unie. Later werkte hij afwisselend bij het Radio Philharmonisch Orkest en het Metropole Orkest voor respectievelijk klokkenspel en marimbaspel.

Tony Viola met Siebe Huizinga (bas) en Ruud Kuyper (piano) Odeon 29 september 1954

Buurtgenoot Ruud Kuyper (p, dwfl) bracht Tony in aanraking met de jazzmuziek. In de bebopkelder onder het café Trianon aan de Groene Hilledijk leerde hij de Rotterdamse saxofonisten Toon van Vliet, Karel Reys, Sander Sprong en Piet Noordijk kennen. De laatste vroeg hem voor zijn nieuwe kwartet met contrabassist Jan Fens en Ruud Kuyper achter de piano. In 1953 won Tony met het trio van Ruud Kuyper de tweede prijs van het AVRO-Jazzconcours. Viola werd een veel gevraagde slagwerker bij o.a. het Green Swan Sextet (1954), The Millers (1956), Malando (1957), Piet van Dijk (rond 1960) en het Kwintet Piet Noordijk (tot 1963).

The Green Swan Sextet vlnr. Ruud Kuyper, Jan Fens, Ack van Rooyen, Karel Reys, Sander Sprong en Tony Viola. Rivièrahal, 1 november 1955.

BLAKEY
Tony kreeg een halfjaarcontract voor optredens in Zweden, maar hij bleef er zeven jaar en werkte daar met Cornelis Vreeswijk en baritonsaxofonist Lars Gullin. Na huwelijksproblemen keerde hij terug naar Nederland en hij belandde in de theaterwereld (o.a. de musical Anatevka). In 1973 had hij een engagement met vibrafonist Coen van Nassau en Piet Le Blanc bij de Holland Amerika Lijn op de Statendam. Tony woonde een half jaar in New York en ontmoette de wereldberoemde drummer Art Blakey, die zich verbaasde over de eigen techniek die Tony met zijn klompvoeten had ontwikkeld.

.

.

Tony Viola

SCHNABBELAAR
Na zijn terugkeer naar Nederland in 1974 werd hij slagwerker bij Robert Long en Toon Hermans. In 1975 dook hij op in een rolletje als straatmuzikant in Frans Weisz’ film Rooie Sien. Van 1978 tot 1998 was hij muzikaal begeleider bij de Rotterdamse Dansacademie. Tony werkte bij verschillende producties van het RO-Theater, maar hij werd in Rotterdam wereldberoemd als schnabbelaar in het lokale cafécircuit. In de Nederlandse jazzscene trad hij midden van de jaren zeventig op met violist Frans van Bergen en met zijn eigen kwartet waarin James Long op keyboards, Daan Gaaierd op bas en zangeres Lenny Anderson zaten. Jarenlang verzorgde hij de zondagmiddagjazz in café De Consul met pianist Fred van Zegveld en bassist Dolf del Prado plus gastsolisten.

RJAM portret van Tony Viola door Louise Lagerweij

BRUSH-ART
Tony was de ontdekker van ‘Brush-art’. Hij schilderde op de muziek van zijn favoriete drummers met in verf gedoopte brushes. Een chronische schouderblessure als gevolg van een val van de stoep van zijn woning aan de Wolphaertsbocht dwong hem te stoppen met drummen. In 2001 maakte de Rotterdamse regisseur Anneloek Sollart een documentaire over zijn leven, getiteld Boom Boom Viola. John Engels, sinds eind jaren vijftig Tony’s vriend, was op 27 februari 2008 de muzikale spil tijdens de eenmalige uitreiking van de ‘Tony Viola Award’ in café Ari. Zeven maanden later stond hij aan het graf van zijn markante jazzgabber, die op 16 oktober 2008 was overleden.

Uitvaart Tony Viola op de rug gezien Jules Deelder

MEMORIAL
Journalist Jim Postma memoreerde bij Tony’s uitvaart dat er in Rotterdam vrijwel geen waardering bestaat voor de eigen artiesten en musici. Daarom werd in november 2008 opgericht de stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial, een organisatie die door middel van muurschilderingen en geëmailleerde borden de herinnering aan de overleden Rotterdamse jazzmusici levend tracht te houden. Op en rond de Oude Binnenweg kan men nu veertien afbeeldingen van hen aantreffen.

BRONNEN
Het Vrije Volk 26 september 1985 en 4 februari 1999
Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grote stadscultuur (2015) door Hans Zirkzee
Magazijn, november 1981 Frans Vogel
NJA Bulletin nr.70, januari 2009
Website Jazzpress, Han Schulte

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016

OVER R†JAM
Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial