Auteur van het boek Jazz in Rotterdam, Hans Zirkzee interviewde en schreef over talloze jazzmuzikanten die een band met Rotterdam hebben of hadden. Musici die veel reizen en mensen ontmoeten hebben vaak mooie en interessante verhalen te vertellen. 
Deze biografie werd deels gepubliceerd in Jazz in Rotterdam en werd aangevuld met later beschikbaar gekomen informatie.

Als Lazarus ‘Leo’ Fuld op 29 oktober 1912 in de Van Alkemadestraat wordt geboren, is hij het derde kind in het arme, joodse gezin Fuld. Na hem zullen er nog zeven broers en zussen bij komen. Zijn vader verdiende zijn geld op markten en kermissen als wonderdokter. In de synagoge blijkt dat de jonge Leo goed kan zingen. Hij leert de liederen van de chazan en hij lijkt voorbestemd om voorzanger en rabbijn te worden, maar hij maakt zijn studie niet af. Hij zingt liever moderne dansnummers. Hij gaat op zijn 16^e werken als zingende kelner in café De Cool op de Kruiskade. Zestig liederen voor f 2,50 per dag. In september 1931 krijgt hij een baantje in de Amsterdamse Tip Top bioscoop. Hij heeft veel succes en hij auditeert bij de VARA radio. Stadgenoot Louis Davids introduceert hem voor zijn eerste radio-optreden en een jaar lang is Fuld, soms meerdere keren per week, live op de radio te horen. Hij solliciteert in Londen bij de British Broadcasting Corporation en tekent een overeenkomst voor tien radio-uitzendingen. De beroemde Engelse bandleider Jack Hylton biedt hem een contract voor een periode van drie jaar aan als vaste zanger bij zijn band. In september 1933 maakt Fuld in Berlijn zijn eerste plaatopnamen voor het Odeon label. Een jaar later is zijn versie van My Yiddische Mama een wereldsucces. Het gezin Fuld verhuist naar de Helmerstraat, de joodse buurt waar destijds de meeste Rotterdamse artiesten woonden. Fuld speelt in Thalia, Arena, Grand Theatre en Lybelle. In september 1935 neemt hij in K & W afscheid van het Rotterdamse publiek. ‘The International Singing Star’ vertrekt met het orkest van Jack Hylton naar de Verenigde Staten.

Orkest Jack Hylton met Leo Fuld (op de rug gezien) 19 januari 1935 in Pschorr

PARAMOUNT
In 1936 krijgt Fuld na een optreden in Parijs een contract aangeboden voor optredens in The French Casino op Broadway, New York. Na The French Casino volgt het Paramount Theatre.

Hij groeit uit tot een ster op Broadway. Al Jolson is een vaste bezoeker. Fuld scoort hits en hij produceert revues. Hij presenteert het radioprogramma Songs of the World. Hij is inmiddels getrouwd met Marjorie Winifred Gotlib uit Engeland, maar in 1937 scheidt hij van haar om in New York te huwen met Sjaan Visser uit Beverwijk. Omdat zijn werkvergunning is verlopen reist hij kort voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog terug naar Nederland. Fuld treedt op in de grote Nederlandse theaters en hij geeft talrijke benefietvoorstellingen ten bate van de Joodse vluchtelingen. Hij vertrekt februari 1940 voor de tweede maal naar de Verenigde Staten en neemt weer afscheid van Nederland, nu in het Grand Theater aan de Pompenburgsingel. Fuld logeert jarenlang in het Mayflower Hotel in New York. Hij zit in bad als hij hoort dat Rotterdam is gebombardeerd. Samen met schrijver Hendrik Willem van Loon en de Amsterdamse orkestleider Max Tak verzorgt hij radio-uitzendingen uit New York bestemd voor Nederland, het toenmalige Oost-Indië en de Nederlandse koopvaardijvloot. Fulds grootste hit in deze periode is In Mijn Scheepje Op De Zee, dat ook het favoriete oorlogslied is van koningin Wilhelmina. Langzamerhand komen de berichten door over de Jodendeportaties. Leo Fuld verliest bijna zijn hele familie. Op een zuster na wordt iedereen vermoord in de Duitse concentratiekampen.

Fuld in bad, 14 juni 1949 (foto Ben van Meerendonk)

SINATRA
Hij kan een tijd niet zingen. Fuld blijft tot 1948 in de Verenigde Staten, dan keert hij terug naar Nederland. Daar is zijn joodse publiek bijna helemaal verdwenen, maar Fulds dagelijkse voorstellingen in het Amsterdamse theater Tuschinski zijn maandenlang uitverkocht. Hij werkt in het London Casino en het London Palladium. Het lied Wo Ahin Soll Ich Geh’n, dat hij in Parijs in het Jiddisch heeft horen zingen door een overlevende uit Warschau, en dat hij in een vertaalde versie voor Decca op de plaat heeft gezet onder de titel Where Can I Go?, wordt zijn grootste hit. Milton Berle, Perry Como en Frank Sinatra nodigen Fuld uit voor gastoptredens in hun televisieshows. De zanger rekent Billie Holiday, Al Jolson en Edith Piaf tot zijn grootste fans. Hij treedt op in New York, Hollywood, Chicago, Miami, Rio de Janeiro, São Paulo, Buenos Aires en Santiago.

Leo Fuld, 6 juli 1956

HAILE SELASSIE
Fuld speelt tien weken lang met Edith Piaf in het Parijse ABC Théâtre. Geleidelijk verovert hij de Arabische wereld met optredens in Alexandrië, Beiroet, Casablanca, Algiers en Tunis. De legendarische Egyptische zangeres Oum Kalsoum en haar manlijke evenknie Mohamed Abdel Wahab, evenals de Egyptische president Nasser en de ambassadeur van Ethiopië wonen Fulds show bij in de Auberge des Pyramides. Met als gevolg dat de Ethiopische keizer Haile Selassie Fuld boekt voor de bruiloft van zijn dochter. In 1954 wint Fuld in Frankrijk de Grand Prix du Disque met het nummer l’Emigrant, speciaal voor hem geschreven door Charles Aznavour.  Medio jaren vijftig runt Fuld in New York zijn eigen nachtclub, Sabrah, die bezocht wordt door wereldvermaarde artiesten, zoals Frank Sinatra, Louis Armstrong, Dean Martin en Danny Kaye. Nadat zijn club uit de belangstelling raakt, verhuist hij naar Las Vegas, waar hij regelmatig optreedt. Hij begint in 1966 voor een korte periode een nachtclub in Amsterdam: La Bohème. Hij wordt daar tegengewerkt en hij vertrekt weer naar Las Vegas tot 1987.

.

Leo Fuld, 2 oktober 1977

NIEUWE ROMANCE
Door zijn contacten in Noord-Afrika weet hij de grote artiesten uit de Arabische wereld in Parijs te introduceren. Het Olympia-concert van Oum Kalsoum in 1966, het enige buiten de Arabische wereld, staat als legendarisch te boek. In 1970 scheidt Fuld van Sjaan. Hij hertrouwt met Ilone Winter. Tot 1982 treedt de vedette nog veelvuldig op, onder meer in zijn woonplaats Las Vegas. In 1987 vestigt hij zich in Amsterdam. In het gebombardeerde Rotterdam lagen voor hem te veel herinneringen. Nog eenmaal trouwt Fuld; politievrouw Bep van Laar is in 1996 de gelukkige. Ditmaal wordt de romance breed uitgemeten in de roddelpers. Een jaar later verschijnt zijn cd The Legend op het Ghanese label Hippo Records, vertrouwde melodieën tegen een oriëntaalse achtergrond van violen, fluiten en accordeons. Fuld noemt het verschijnen van de cd ‘een droom die werkelijkheid wordt’. De plaat is door menig liefhebber en criticus bestempeld tot het beste wat Fuld ooit heeft gemaakt. Hij kan er zelf niet lang van genieten. Op 10 juni 1997 overlijdt hij aan een hartaanval. Lazarus ‘Leo’ Fuld maakte 500 opnames voor 23 verschillende platenlabels. Hij verkocht meer dan 250 miljoen platen.

BRONNEN
Jazzwereld augustus 1934
Jazzexpres 18 december 2008
Jazz in Rotterdam, de geschiedenis van een grote stadscultuur (2015) door Hans Zirkzee
Muziek Centrum Nederland 2012
Muziek in Zwart-Wit, Cor Gout 2006
Nieuwsblad vh Noorden 27 augustus 1994
NRC 27 september 1935
Rhythme 15 september 1952
Rotterdams Nieuwsblad 12 oktober 1938
Rotterdams Dagblad 9 augustus 1993
The International Singing Star, documentaire Netty van Hoorn 1994
Tuney Tunes 6 oktober 1951
Website Joods Rotterdam 2012

Hans Zirkzee

Hans Zirkzee
‘mister’ jazz in Rotterdam,
muziekdocent,
saxofonist,
concertorganisator,
schrijver, jazz-historicus,
auteur van Jazz in Rotterdam
(de geschiedenis van een grotestadscultuur),
winnaar Dutilh-Prijs 2016

OVER R†JAM
Stichting Rotterdam Jazz Artists Memorial